با توجه به تجربیات جوامع دیگر که زمانی تصور می کردند که اگر تنها به آموزش علوم و فنون بپردازند به سعادت موعود دست خواهند یافت و به تربیت اخلاقی توجهی نمی کردند یا آن را در حاشیه کار خود قرار می دادند ،اکنون تردیدی باقی نمانده است که یکی از ارکان سعادت یک جامعه را تربیت اخلاقی تشکیل می دهد .
از این رو خانواده ها نباید پرورش اخلاقی کودکان و نوجوانان خود را آسان بگیرند . گاهی دیده می شود که برخی از پدران و مادران تمام توجه خود را به مسائل تحصیلی فرزندشان مصروف می دارند و تربیت اخلاقی و معنوی آن ها را چندان جدی نمی گیرند . حال آنکه هدف از تربیت فرزند تنها این نیست که او را فردی متخصص در یکی از رشته های علمی و یا فنی تربیت کنیم ، چنین فردی ممکن است که یکی متخصص خوبی باشد ،اما معلوم نیست که آیا او یک انسان واقعی نیز خواهد بود یا نه ؟ انسانیت ما در گرو پیروی از ارزش های اخلاقی است و تنها در این صورت است که می توان به نتیجه کار تربیت خوش بین بود . خانواده هایی که برای پرورش اخلاقی و معنوی فرزندان خود ارزش چندانی قائل نمی شوند ، در واقع از اساسی ترین وظیفه خود نسبت به فرزندانشان غفلت می کنند. بهترین شیوه در تربیت اخلاقی روش الگویی است .یعنی پدر و مادر با رفتار و کردار خود فرزندان خود را عملاً با اخلاق پسندیده آشنا سازند و بذر ارزش های اخلاقی را در وجودشان کاشته و پرورش دهند.
امام خمینی ، حضرت زهرا(س) را به عنوان اسوه بزرگ بشریت معرفی می کنند.این خانه کوچک فاطمه و این افرادی که در آن خانه تربیت شدند که به حسب عدد ،چهار و پنج نفر بودند و به حسب واقع تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمت هایی کردند که مارا و شما را و همه بشر را به اعجاب در آورده است .

مرحوم فیض (علیه الرحمه)در تفسیر صافی ذیل آیه شریفه «هُوَ الَّذي يُصَوِّرُکُمْ فِي الْأَرْحامِ کَيْفَ يَشاءُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزيزُ الْحَکيمُ» روایتی نقل می کند که برای همه خصوصاً پدر و مادر تکان دهنده است می فرماید:« وقتی دو ملک مصور آمدندکه بچه را تصویر و صورت بندی کنند خطاب می شود به آن دو ملک که نگاه کنید به پیشانی مادر و سرنوشت این بچه را از آنجا برداشت کنید و آنچه را در پیشانی اوست همان را قضا و قدر و سرنوشت این بچه قرار دهید بعد خطاب می شود اما بداء هم برای من قرار دهید . قضا و قدر تعلیقی است ، در پیشانی مادر برای بچه و آن دو ملک همین کار را می کنند ، سعادت و شقاوت و سرنوشت این بچه را از پیشانی مادر می گیرند و در پیشانی او می نویسند برای پروردگار عالم بداء قرار می دهند» معنی روایت اینجور می شود که بداء برای من قرار دهید یعنی پدر و مادر دخالت مؤثر در سرنوشت بچه دارند.

قال رسول الله(صلی الله علیه وآله):الجن تحت الدقدام الأمهات(بهشت زیر پای مادران است). کلمه “امّ"در قرآن و روایات به طور فراوان ذکر شده است؛به معنای ریشه وسر چشمه است،و به خاطر این که کودک حداقل شش ماه وحداکثر نه ماه در رحم زن است وبا تمام قوا جسم و روح خود را از مایه های وجود زن می گیرد، دائم از کارگاه جسم و اعصاب وجان زن تغذیه می کند،از وجود او نسبت به کودک تعبیر به امّ شده است.در حقیقت مادر اصل و ریشه وسر چشمه وجود کودک است.مدت اقامت نطفه درصلب پدر بسیار اندک ولی در رحم مادر نزدیک به دویست وهفتاد روز مهمان است.روی این حساب تمام یا اغلب گیرندگی و اثر پذیری او از مادر است،و به همین علت حسابی که اسلام برای مادر باز کرده برای غیر اوباز نکرده است.حیثیت مادر بودن باید برای زن ثابت و پابرجا بماند،وگرنه نسل خوبی به وجود نخواهد آمد.
طفل از مادر به دنیا می آید در حالی که صفحه خاطرش خالی از هر گونه نقش مربوط به فرهنگ این جهان است و از طریق تماس با مادر به دنیا و کسان ونزدیکان و افراد جامعه خویش راه و رسم زندگی را فرا می گیرد.تربیت فرزند مهمتریت بخش زندگی مادر را تشکیل میدهد،البته منظور مادری است که به اهمیت و نقش خود در سازندگی تاریخ آگاه است.اصولی ترین رابطه ای که او با فرزند خود داردرابطه آموزش است واز آن طریق مادر موفق به انتقال میراث فرهنگی خود به نسل جدید می شودو او را برای زندگی در دنیای آینده آماده می سازد.در انجام این وظیفه ذکر این مطلب مهم است که آنچه مادر به فرزند یاد میدهد لا اقل برای دوره معینی از سنین کودک برای او وحی منزل و غیر قابل اجتناب است،بدین نظر در تربیت باید تعمق کافی داشته باشد.وظیفه مادر با پدر اندکی متفاوت است.بخصوص در سنین اولیه ارتباط مادر با کودک بیش از پدر می باشد بنابر این عدم آگاهی مادر اثر نا مطلوبتری بر کودک می گذاردتا پدر.چه بسا مادرانی که در سایه بی توجهی های خود در امر تربیت راه های گرفتاری وبد بختی و بی عرضگی را به کودک می آموزند و او را فردی مزاحم و طلبکار برای جامعه می پرورانند.
دامان مادر نخستین مدرسه و اولین پایگاه تربیتی است.در این مدرسه کودک علم و اخلاق و دین می آموزد . مهم این است که آنچه کودک در این مدرسه می آموزد برای همیشه در نزدش می ماند.طفل که پا به عرصه این جهان می گذارد آگاهی و نیرو می گذارد،کاملا متکی به مادر است،برای کسب غذا او به دست آوردن امکانات آنچه مادر بگوید او عمل کیکند،بر این اساس تامادر خودرا از عوامل فساد و اخلاق نادرست دور ندارد نمی تواند امیدوار به زندگی خوب فرزندش باشد.

در جایگاه تربیت و رشد انسانی جامعه،تردیدی نیست که بانوان نقش تعیین کننده و بی بدیل دارند،به روشنی پیداست که این نقش نمی تواند امری تشریفاتی و یا حتی قراردادی باشد.دست حق در نظام زیبا وحکیمانه آفرینش،زن را در چنین جایگاه وطبعاً در چنین مسئولیتی قرار داده است.جایگاهی که هیچ قانون و قراردادی نمی تواند حکمت آن را نادیده بگیرد وهیج شانی نمی تواند به جز خود وی، این مسئولیت را بر خود نهد.در سخن کوتاه اما پربار آسمانی حضرت صادق (علیه السلام)آمده است:"اکثر الخیر فی النساء” بیشترین خیر وخوبی در وجودبانوان است.جلوه ای از این کلام آسمانی در سخنان امام (ره) این گونه آمده است:زن مربی جامعه است.از دامن زن انسان ها پیدا می شوند. مرحله اول مرد وزن صحیح از دامن زن است.مربی انسان ها زن است،سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است،زن با تربیت صحیح خودش انسان درست می کند وکشور آباد می کند. مبداء همه ی سعادت ها از دامن زن بلند می شود،زن مبداء همه ی سعادت ها باید باشد.
روایتی معروف از رسول خدا (صلی الله علیه وآله)؛در این روایت ایشان می فرمایند:بدانید همه ی شما حافظ مصالح هستید وهمه ی شمادر برابر کسانی که حافظ مصالح آنان هستید مسئولید،زن نیز حافظ مصالح خانواده ی شوهر و فرزندان اوست و در برابر آنان مسئول است.در این روایت پیامبر به صراحت،زنان را حافظ مصالح شوهر و فرزندانش دانسته است.یکی از مصالح فرزندان اهتمام به تربیت دینی آنان است.

هر جامعه ای به افرادی نیاز دارد که با آنها بتواند خود را رشد دهد و یا بازسازی کند. در واقع افراد یک جامعه نقش بسزایی در سعادت آن جامعه خواهند داشت. با توجه به اینکه در دین اسلام انسان بالقوه می تواند به کمال برسد ، حال اگر در یک جامعۀ اسلامی احساس شود که افراد آن جامعه از این توانایی خود بهرۀ کافی را نمی برند یا اینکه می توانند پیشرفت بیشتری داشته باشند اما متأسفانه تلاشی در این زمینه انجام نمی دهند، هر وجدان بیداری به تکاپو می افتد که جامعۀ خویش را نسبت به مشکلی که دارد آگاه کند و در صورت توان وضعیت جامعه را بهبود بخشد. بهترین راه حل برای رفع و دفع مشکل این جامعه تربیت صحیح فرزندان آن جامعه است. چرا که همین فرزندان در طول زندگی خود نقش های فراوانی در صعود یا سقوط یک ملت ایفاء خواهند کرد.

مسیری که کودک می رود حق باشد یا باطل بستگی به فهم و درک مادر از حق و باطل دارد بنابراین مادران قبل از هر چیز وظیفه دارند خود حق را بشناسند تا فرزندشان دچار اشتباه در این مورد نگردد و مسیر الهی را برگزیند و از باطل اجتناب کند. سعادت و شقاوت هر فردی به دست خود اوست چرا که انسان ذاتاً مختار است به انجام افعال و اعمالش اما نقش تربیت صحیح برخی مادران را نباید نادیده گرفت که بی تأثیر نبوده در سعادت و شقاوت فرزندان اجتماع و جهان . مادری که خدا شناس و پرهیزکار باشد چون در برخورد هر مشکلی از خداوند منان مدد می جوید فرزند او نیز از طریق الگوگیری هم با تقوا می شود و هم اینکه همیشه در یاد خداست. اما همۀ اینها مستلزم آگاهی مادران به مسایل تربیتی است و عدم آگاهی آنها باعث بروز مشکلات جیران ناپذیری خواهد شد. این تحقیق نمونۀ کوچکی از مسایل تربیتی است که مادران باید بدانند و به آن ها عمل کنند چرا که خدواند متعال رضایت بیشتری در این صورت نسبت به آنان خواهند داشت. إن شاء الله
در نتیجه وظیفۀ مادر این است که اولاً تربیت فرزند را مهم و ضروری بداند، ثانیاً برای تحقق آن بکوشد و ثالثاً از روش های تربیتی آگاهی داشته و به آنها به طور دقیق عمل کند.

موثرترین شخص در تربیت صحیح فرزند مادر اوست انجام وظایف جسمانی بالنسبه از عهده هر مادر ساخته است آنچه مهم است جنبه معنوی است که منحصرا توسط مادران اندیشمند و مسلمان انجام پذیر است . کار سازندگی مادر بدون خود سازی امکان پذیر نیست نه تنها بیان مادر بلکه تقوا و عبادت او هم در خط مشی تربیتی اودر تاثیر پذیری و سازندگی موثر است. اشتباه امروز برخی از خانمها این است که تحت عنوان تساوی حقوق سیاسی مسئولیت خود را فراموش کرده و زینت وتجمل را مایه افتخار می دانند در صورتی که دامان پاک مادری و اجر و قربی که مادر نزد خداوند دارد مایه افتخار آنان باید باشد وظایف مادران این است که در درجه اول بعد از همسری خوب مادری خوبی بوده و به این مقام مباهات کنند.

کودک به مانند نهال نو رسی است هر نهالی برای آنکه رشد کند به زمین خاصی ومقدار معینی نور وآب و سایه وآفتاب نیازمند است.هر کودکی نیز تحت شرایط و اوضاع مناسب و با ویژگیهای خاصی رشد می کند هر گاه این زمینه ها فراهم گردد وی همچون نهالی پس از روئیدن به مرحله شکوفایی می رسد مساعدترین محیطی که باید چنین زمینه هایی را برای کوکان فراهم آورد (کانون مقدس خانواده)است. متاسفانه برخی از والدین مسئولیت خود را در تامین نیاز مندیهای مادی فرزندان خلاصه کرده وتصور می کنند مسئوولیت آنان منحصر به تامین نیاز مندیهای جسمی فرزندشان است و دیگر وظیفه ای ندارند ،در صورتی که هر والدینی ،خصوصاً مادران موظف اند در مورد اساسی ترین مساله زندگی یعنی موضوع (تربیت فرزند) بکوشند و پر واضح است که هر گاه بتوانیم فرزندان امروز را صالح بار آوریم ثمره آن پیدایش جامعه ای صالح خواهد بود که همه افراد آن با همدلی ،وفاق ،مهر ومحبت ،نوع دوستی و دیگر صفات عالی انسانی در کنار هم زندگی خواهند کرد رسیدن به چنان زندگی مطلوب همه انسانها و مطابق با فطرت واقعی تمام بشر است .

ایجاد عادت به نماز اگر تنها متوجه آن باشد که کودک، اعمال و اوراد نماز را در موقع معینی و با رعایت شرایط لازم بیاموزد و به آن خو گیرد ، با هدف نماز که یاد خدا و تقویت عبودیت است ، منافات دارد، زیرا چنین فردی همانند ماشین خواهد شد که در مواقع خاص اعمالی را بدون اراده و آگاهی تکرار می کند. درست است که کودک از چنان رشد برخوردار نیست ، که بتواند رموز و اسرار نماز را درک کند و چنان انتظاری هم از کودک معقول نیست ، اما این نیز مجوز ایجاد عادت مکانیکی نماز در کودک نیست . برای مصون ماندن از آسیب در روایات یک راه حل ارائه شده و آن اینکه زمانی کودک را نماز بیاموزیم که توان فهم اجمالی را داشته باشد. کودکی که می تواند دست چپ و راست خود را تشخیص دهد.می توان تصوری ، هر چند مبهم از اصل نماز که اظهار خضوع و خشوع در برابر خالق یکتاست داشته باشد، از این رو توصیه شده در سن 5-6 سالگی که کودک از چنین فهمی برخوردار می شود، آموزش نماز شروع شود. در این سن ،کودک تنها با روح عبودیت و عصاره نماز که سجده در مقابل خداوند یکتاست آشنا می شودو یک سال بر همین منوال عمل و تمرین می کند به علاوه ، در طول مدت آموزش نماز ، فواید و آثار و اسرار نماز نیز در حد فهم کودک بیان می شود.

تربیت دینی کودکان اهمیت خاصی در نظام آموزشی و تربیتی اسلام دارد